ΤΑ ΗΘΗ ΚΑΙ ΕΘΙΜΑ

Η νεότερη ιστορία της Αίγινας αρχίζει με την "ευτυχία" η Αίγινα να είναι το 1828 η πρώτη Πρωτεύουσα της Ελεύθερης Ελλάδας. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ο 19ος αιώνας να αποτελέσει σταθμό στην πολιτιστική εξέλιξη του νησιού. Στα νέα κτίρια που κτίζονταν εισέρχεται ο νεοκλασικός ρυθμός. Σήμερα στην Αίγινα συναντάμε διάφορα είδη αρχιτεκτονικής να συνυπάρχουν αρμονικά.

Μεγάλη είναι η συμμετοχή των Αιγινητών στην εξέλιξη της πνευματικής ζωής στην Αίγινα. Έτσι η Αίγινα έχει να παρουσιάσει τους ιστορικούς Π. Ηρειώτη και Γ. Κουλιακούρδη, τους ποιητές Α. Κυριακόπουλο, Κ. Σαραντάκου, Τ. Γιαννούλη, Α. Ανδρούτσο, Ν. Λιέβα, τους ζωγράφους Κ. Γάλαρη, Φ. Κάππο, τους γλύπτες Χ. Καπράλο, Ν. Κλώνο, Β. Αντωνίου κ.α.

Χαρακτηριστική είναι και η Λαογραφική κληρονομιά της Αίγινας. Από τον παραδοσιακό Αιγινήτικο γάμο, στο έθιμο του Λειδινού, στο χορό της Λαμπρής και στο έθιμο του Κλήδονα.

Στον Αιγινήτικο γάμο εκθέτουν τα προικιά της νύφης στους συγγενείς και φίλους του γαμπρού, που τα ραίνουν με ρύζι και τριαντάφυλλα. Στρώνουν το νυφικό κρεβάτι και αρχίζει το γλέντι με χορούς, ευχές, τραγούδια και δώρα στο γαμπρό και στην νύφη. Μετά τον γάμο, συνεχίζουν όλοι στο "τραπέζι", με βιολιά, λάουντο και σαμπτούρι.

Ανήμερα της Αναστάσεως στην Αίγινα γινότανε ο χορός της Λαμπρής. Αυτός ήταν διπλός χορός. Ο μικρός χορός γινόταν στην πλατεία της Παναγίας της Φορίτισσας. Σε αυτόν οι νέοι φανέρωναν την αγάπη τους στην κοπέλα που αγαπούσαν. Ο μεγάλος χορός γινόταν στην πλατεία της Εκκλησίας του Σταυρού, όταν τελείωνε ο μικρός χορός. Σε αυτόν συμμετείχαν όλοι οι κάτοικοι, ανάλογα με την ηλικία και το φύλο τους. Και στους δύο χορούς ιδιαίτερη συμμετοχή είχε ο τραγουδιστής και τα όργανα. Ο χορός της Λαμπρής διαρκούσε τρεις μέρες και επαναλαμβανότανε για τρεις συνεχόμενες εβδομάδες κάθε Πέμπτη. Σήμερα το έθιμο αναβιώνει κάθε Λαμπρή στην Εκκλησία του Σταυρού στην Παλαιοχώρα.

Το έθιμο του Κλήδονα αναβιώνει στις 23 Ιουνίου, παραμονή της γιορτής του Αγίου Ιωάννου του Προδρόμου. Τότε μια κοπέλα της οποίας ζούσαν και οι δυο γονείς, γέμιζε αμίλητη ένα κανάτι με νερό και το έφερνε στο σπίτι της, χωρίς να μιλήσει σε κανέναν. Στο σπίτι την περίμεναν οι νέοι και οι νέες που έριχναν μέσα στο νερό ένα δαχτυλίδι ή ένα σκουλαρίκι ή ένα άλλο αντικείμενο και άφηναν το κανάτι το βράδυ στην ύπαιθρο να το δουν τα αστέρια. Την άλλη μέρα, ημέρα της γιορτής του Αγίου Ιωάννου, οι νέοι και οι νέες συγκεντρώνονταν πάλι και έβγαζαν από το κανάτι τα αντικείμενα, δηλαδή άνοιγαν τον Κλήδονα, λέγοντας σκωπτικά στοιχάκια. Κάθε στοιχάκι αποτελούσε χρησμό για τον νέο ή τη νέα που ανήκε το αντικείμενο που έβγαινε από το κανάτι.

Στο έθιμο του Λειδινού, αναπαριστάται ο θάνατος του καλοκαιριού στις 14 Σεπτεμβρίου, ημέρα του Σταυρού. Τότε οδηγείται στον θάνατο το μικρό απογευματινό γεύμα του καλοκαιριού, που το ονόμαζαν Λειδινό. Γίνεται αναπαράσταση του θανάτου με ένα ανδρικό ομοίωμα που κατασκευάζουν από πανιά και άχυρα, ενώ στη θέση των γεννητικών οργάνων βάζουν ένα γουδοχέρι και δύο ρόδια. Για κεφάλι έχουν ένα κανάτι με τραγιάσκα.